Wzrastające zainteresowanie tematem ochrony środowiska skłania do coraz częstszych rozważań na temat działalności człowieka przyczyniającej się do jego degradacji. Zanieczyszczenie powietrza związane jest z rozwojem przemysłu i następuje wskutek wprowadzenia do niego substancji stałych, ciekłych lub gazowych w ilościach, które mogą oddziaływać szkodliwie na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę, glebę, wodę lub powodować inne szkody w środowisku. Zanieczyszczenie atmosfery jest problemem na skalę globalną, toteż walka z nim stała się jednym z ważniejszych zadań organizacji międzynarodowych. Rozwiązania globalne w zakresie ochrony powietrza są niezbędne, ze względu na możliwość praktycznie nieograniczonego przemieszczania się zanieczyszczeń. Fakt ten jak również rosnąca świadomość społeczna w kwestii konieczności ochrony środowiska, wymusza międzynarodową współpracę w zakresie monitoringu i ochrony atmosfery. Członkostwo Polski w Unii Europejskiej i związana z tym konieczność dostosowania krajowego prawodawstwa do zaleceń i norm wspólnotowych wpływa na rozbudowę polskiego systemu prawnego w tym zakresie. Głównymi instrumentami służącymi do propagowania działań proekologicznych są instrumenty prawne i ekonomiczne. W zakresie legislacyjnym wprowadza się przede wszystkim przepisy prawne regulujące zasady monitoringu i limitowania zanieczyszczeń (limity emisji). Czynniki ekonomiczne motywujące do ograniczania emisji zanieczyszczeń to podatki, cła, kary ale też różnego rodzaju preferencje takie jak ulgi podatkowe czy dofinansowania.
Podmioty prowadzące działalność w branży chłodniczej nie powinny zatem bagatelizować kwestii ochrony środowiska i poznać się z przepisami oraz konsekwencjami wynikającymi z niestosowaniem się do zapisów obowiązujących aktów prawnych. Specyficzne własności fluorowanych gazów cieplarnianych, a przede wszystkim ich wysoka efektywność chłodnicza predysponuje je do zastosowań w chłodnictwie, mimo to dąży się do ograniczenia ich stosowania z powodu wysokiego potencjału tworzenia efektu cieplarnianego (współczynnika GWP), który odzwierciedla niekorzystne ich oddziaływanie w przypadku uwolnienia do atmosfery.
Produkcja oraz zastosowanie wyżej wymienionych czynników rosła systematycznie w ciągu ostatnich lat. Konsekwencją tego jest wzrost emisji gazów cieplarniach mających udział w globalnym ociepleniu klimatu. Wymagania związane z ograniczeniem emisji szkodliwych dla środowiska czynników chłodniczych zostały zawarte w tak zwanej Ustawie F-gazowej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami operatorzy urządzeń zawierających co najmniej 5 ton ekwiwalentu CO2 fluorowanych gazów cieplarnianych lub 3 kg substancji kontrolowanych, zobowiązani są do ich rejestracji w Centralnym Rejestrze Operatorów (CRO).
Tabela 1. Kryterium rejestracji w CRO dla wybranych czynników chłodniczych
| Czynnik ziębniczy | GWP | Minimum podlegające rejestracji w CRO [kg] |
|---|---|---|
| R134A | 1430 | 3,5 |
| R404A | 3922 | 1,3 |
| R407C | 1774 | 2,8 |
| R410A | 2088 | 2,4 |
| R422D | 2729 | 1,8 |
Ustawa kładzie nacisk na działania zapobiegające emisji opisanych substancji do środowiska między innymi poprzez nałożenie obowiązku okresowych kontroli szczelności urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych, pomp ciepła i agregatów chłodniczych. Kryterium kwalifikującym do obowiązkowej kontroli jest ilość czynnika chłodniczego zawartego w instalacji tzw. napełnienie, przeliczone w przypadku F-gazów na ekwiwalentną ilość dwutlenku węgla.
Tabela 2. Kryteria obowiązkowych kontroli szczelności zgodnie z Rozporządzeniem (UE) nr 517/2014:
| Ładunek fluorowanych gazów cieplarnianych | Stacjonarne urządzenia chłodnicze i klimatyzacyjne | Samochody ciężarowe chłodnie i przyczepy | ||
|---|---|---|---|---|
| Minimalna częstotliwość przeprowadzania kontroli nieszczelności | ≥ 5 t równoważnika CO₂ (urządzenia zamknięte hermetycznie ≥ 10 t równoważnika CO₂) | ≥ 50 t równoważnika CO₂ | ≥ 500 t równoważnika CO₂ | ≥ 5 t równoważnika CO₂ (urządzenia zamknięte hermetycznie ≥ 10t równoważnika CO₂) |
| Bez należycie funkcjonującego, odpowiedniego systemu wykrywania nieszczelności | 12 miesięcy | 6 miesięcy | obowiązkowy system wykrywania nieszczelności | 12 miesięcy |
| Z należycie funkcjonującym, odpowiednim systemem wykrywania nieszczelności* | 24 miesiące | 12 miesięcy | 6 miesięcy | 24 miesiące |
*System wykrywania nieszczelności należy sprawdzać co 12 miesięcy, aby zapewnić jego należyte funkcjonowanie.
Rysunek 1. Wzór oznakowania urządzenia, które pozytywnie przeszło kontrolę szczelności agregatu zgodnie z Rozp. UE nr 517/2014
Podmioty działające w branży, zależnie od rodzaju działalności, zobowiązane są ponadto do składania następujących co rocznych sprawozdań:
- sprawozdanie w zakresie fluorowanych gazów cieplarnianych (F-gazy) oraz substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO). Obowiązek ten dotyczy podmiotów przywożących, wywożących, stosujących, prowadzących odzysk, recykling, regenerację lub niszczenie F-gazów i SZWO na terytorium RP.
Ewidencje należy prowadzić w formie elektronicznej poprzez system BDS (Baza Danych Sprawozdań) - sprawozdania z zakresu korzystania ze środowiska oraz uiszczania opłat do Urzędu Marszałkowskiego (m. in. za wprowadzenie gazów lub pyłów do powietrza wynikające z eksploatacji urządzeń).zgodnie z Ustawą z dnia 27.04. 2001 r. – Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519) podmiot korzystający ze środowiska ma obowiązek sporządzania
- sprawozdania o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji (zgodnie z Ustawą z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2013 r. poz. 1107) do bazy Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE)
Śledzenie zmian w obowiązujących przepisach środowiskowych jest czasochłonne a ich interpretacja trudna. Obowiązki z nich wynikające są sporym wyzwaniem zwłaszcza dla małych podmiotów działających w branży chłodnictwa i klimatyzacji. Centralny Ośrodek Chłodnictwa „COCH” w Krakowie wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu klientów uruchomił następujące usługi:
- Prowadzenie bilansu czynnika chłodniczego oraz pomoc w przygotowaniu obowiązkowych sprawozdań w zakresie fluorowanych gazów cieplarnianych (F-gazy) i substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO) do BDS, Urzędu Marszałkowskiego oraz KOBiZE
- Obsługa systemu CRO (rejestracja w systemie, zakładanie i prowadzenie Kart Urządzeń)
- Okresowa kontrola szczelności urządzeń chłodniczych zgodnie z wymaganiami zawartymi w Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 517/2014
- Pomoc w przygotowaniu procedur wymaganych przez Urząd Dozoru Technicznego przy certyfikacji przedsiębiorstwa
- Szkolenia dla operatorów urządzeń chłodniczych i agregatów mobilnych,
- Szkolenia F-gazowe – dotyczące urządzeń stacjonarnych, agregatów mobilnych, klimatyzacji samochodowej oraz inne specjalistyczne szkolenia z zakresu chłodnictwa, klimatyzacji i pomp ciepła
Obowiązkowe sprawozdania sporządzane przez użytkowników i serwisantów, ewidencja urządzeń, kontrola szczelności, to jedne z wielu nałożonych przez przepisy obowiązków. Nieznajomość aktów prawnych nie zwalnia z obowiązku ich przestrzegania. Aby nie pogubić się w gąszczu obowiązków skontaktuj się z naszymi specjalistami, którzy chętnie ci pomogą.
