Certyfikacja instalatorów OZE fotowoltaiki i pomp ciepła
w Akredytowanym Ośrodku Szkoleniowym COCH w Krakowie
Rynek fotowoltaiki w Polsce odnotowuje obecnie bardzo dynamiczny rozwój. Biorąc pod uwagę dane statystyczne z całej Europy, Polska jest na pierwszym miejscu pod względem tempa wzrostu rynku fotowoltaicznego w ciągu ostatnich pięciu lat. Według danych Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE) moc zainstalowana w fotowoltaice w roku 2020, w porównaniu do roku poprzedniego wzrosła o 200% i wynosiła 3935,74 MW. Prognozy na rok 2021 są równie obiecujące, zwłaszcza w kontekście zapowiadanych zmian w przepisach.
Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku zakłada dalszy, intensywny wzrost mocy zainstalowanych w obszarze fotowoltaiki. W roku 2030 planowane jest osiągnięcie mocy zainstalowanej na poziomie 5÷7 GW, natomiast w roku 2040 wartość ta może zwiększyć się nawet do 10÷16 GW [1]. Według analizy PSE możliwe są do zrealizowania znacznie ambitniejsze cele, zakładające w pozytywnym scenariuszu osiągnięcie nawet 20 GW mocy zainstalowanej do roku 2025. Energia słoneczna będzie coraz powszechniej wykorzystywana do zaspokajania wzrastającego zapotrzebowania na chłód oraz pokrywania szczytów popytu na energię elektryczną w miesiącach letnich.
Moc zainstalowana, pochodząca z mikroinstalacji, w roku 2020 stanowiła aż 77% całkowitej mocy zainstalowanej w fotowoltaice. Spowodowane jest to wejściem w życie programu „Mój prąd”, wspierającego rozwój energetyki prosumenckiej. Założeniem programu jest dofinansowanie instalacji PV o mocy 2÷10 kW w formie jednorazowej dotacji pokrywającej do 50% kosztów kwalifikowanych mikroinstalacji. Beneficjentami w tym przypadku są osoby fizyczne produkujące energię elektryczną na własne potrzeby, mające zawartą umowę z właścicielem sieci, która reguluje zasady wprowadzania do sieci energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji. Wdrożenie programu jest jednym z głównych czynników, który przyczynił się do dynamicznego wzrostu udziału fotowoltaiki na tle innych technologii OZE [2].
Obiecujące perspektywy
Rozwój energetyki słonecznej skoncentrowany jest obecnie na poszukiwaniu nowych materiałów wykorzystywanych do produkcji ogniw, podnoszeniu sprawności modułów, a także rozwoju sposobów magazynowania energii. Ostatni aspekt stanowi największe wyzwanie, a jego zapewnienie pozwoliłoby na dopasowanie poziomu wytwarzania energii do jej zużycia, co miałoby skutek w stabilnym funkcjonowaniu systemów opartych na fotowoltaice. Istotny jest również realizowany z powodzeniem aspekt obniżenia kosztów wytwarzania energii elektrycznej z paneli fotowoltaicznych. Duży rozwój odnotowuje się w technologii wytwarzania samych modułów. Wprowadzane są na rynek panele produkowane w technologii PERC, panele tzw. half cell czy panele dwustronne. Każda z tych technologii zwiększa wydajność i efektywność zainstalowanych systemów PV.
Innym kierunkiem, w którego stronę zmierza rozwój instalacji PV jest ograniczenie zajmowanych przez nie powierzchni. Powstają instalacje:
Popularne staje się również połączenie instalacji fotowoltaicznej z pompą ciepła. Rozwój obu tych technologii napędza się wzajemnie, a ich współpraca w jednym systemie zazwyczaj polega na tym, że prosument, korzystając z możliwości rozliczania energii, traktuje system energetyczny jako magazyn energii. Zgodnie z jeszcze obowiązującymi przepisami, w sezonie letnim przekazywana jest do sieci wyprodukowana w nadmiarze energia elektryczna, którą z kolei odbieramy zimą, gdy praca pompy ciepła do ogrzewania budynku jest wzmożona. Innym przykładem integracji tych dwóch systemów jest sytuacja, w której pompa ciepła wykorzystywana jest latem do chłodzenia budynku. W tym przypadku szczyt wydajności ogniw fotowoltaicznych pokrywa się z największym zapotrzebowaniem pracującej w trybie chłodzenia sprężarki pompy ciepła na energię elektryczną [6].
Fachowcy na wagę złota
Obserwując intensywny rozwój rynku odnawialnych źródeł energii, warto zauważyć, jak ważni w tym rozwoju są odpowiednio wyszkoleni monterzy instalacji. Instalatorzy są odpowiedzialni za poprawny montaż, a w następstwie również bezpieczną eksploatację instalacji. Instalacja systemu PV jest złożonym zagadnieniem, bowiem obejmuje kwestie techniczne z zakresu branży budowlanej, elektrycznej, a także aspekty prawne i ekonomiczne. Złożoność i trudność potęgowana jest przez ciągłe zmiany i rozwój technologii.
Wyżej wymienione kwestie sprawiły, że pojawiło się duże zapotrzebowanie na kompetentnych, wykwalifikowanych instalatorów działających w obszarze fotowoltaiki. W Polsce, podobnie jak w innych krajach, w których odnotowuje się duże zainteresowanie technologią PV, został stworzony specjalny system certyfikacji. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. 2015 poz. 478), osoba zajmująca się montażem systemów fotowoltaicznych może ubiegać się o wydanie certyfikatu, będącego potwierdzeniem odpowiedniej wiedzy teoretycznej oraz umiejętności praktycznych do wykonania systemu wytwarzania energii elektrycznej w efektywny i bezpieczny sposób.
Instalator realizujący instalację fotowoltaiczną musi mieć świadomość oczywistych kwestii, które mogą rzutować na spadek efektywności i bezpieczeństwa działania systemu PV, takich jak wpływ rodzaju wybranych paneli, falowników, położenia instalacji względem stron świata czy nachylenia paneli.
Do mniej oczywistych, aczkolwiek częstych błędów przy montażu instalacji fotowoltaicznych, można zaliczyć dobór nieodpowiednich haków, bądź nieprawidłowe ich zamontowanie, prowadzące do uszkodzenia pokrycia dachu w wyniku powstania zbyt dużego nacisku na powierzchnię dachówki. Powszechnie stosuje się haki o różnych kształtach, dostosowanych do danego rodzaju dachówki. W przypadku dachów wykonanych z blachy lub blachodachówki, gdzie instalacja odbywa się za pomocą szpilek wwiercanych do krokwi, nieprawidłowe wykonanie i zabezpieczenie otworu może wiązać się z powstaniem w tym miejscu korozji i przecieku wody.
Bardzo ważne jest także zapewnienie odpowiedniego podparcia modułów fotowoltaicznych, stąd też niedopuszczalne jest użycie zbyt krótkich szyn lub rozstawienie ich w nieodpowiednim zakresie. O braku rzetelnej praktyki instalacyjnej świadczyć może również pozostawianie nieosłoniętych przewodów, które zostają narażone na ryzyko powstania korozji, czy dobór podkładek o nieodpowiedniej klasie lub dociskanie modułów klemami w sytuacji, gdy nie są one w sposób naturalny oparte o szynę [8].
Potrzebne umiejętności i wiedzę można nabyć, biorąc udział w szkoleniu, w akredytowanym przez UDT ośrodku szkoleniowym, które jest pierwszym krokiem do uzyskania certyfikatu instalatora OZE. Jednym z nielicznych w Małopolsce ośrodkiem szkoleniowym prowadzącym kurs OZE – autoryzowany monter systemów fotowoltaicznych jest Centralny Ośrodek Chłodnictwa „COCH” w Krakowie Sp. z o.o.
Szkolenia w Akredytowanym Ośrodku Szkoleniowym COCH w Krakowie
Centralny Ośrodek Chłodnictwa „COCH” w Krakowie Sp. z o.o. prowadzi szkolenia, umożliwiające uzyskanie certyfikatu instalatora OZE. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, osoby ubiegające się o ten certyfikat powinny ukończyć szkolenie w jednostce będącej akredytowanym przez Urząd Dozoru Technicznego Ośrodkiem Szkoleniowym.
Centralny Ośrodek chłodnictwa „COCH” Sp. z o.o. posiada akredytację na przeprowadzanie szkoleń z zakresu systemów fotowoltaicznych (OZE-A/12/00104/20) oraz pomp ciepła (OZE-A/12/00105/20). Zgodnie z art. 146 ustawy o odnawialnych źródłach energii jako akredytowany organizator szkoleń spełnia szereg wymogów:
Warunki uzyskania certyfikatu
O uzyskanie certyfikatu może starać się instalator posiadający pełną zdolność do czynności prawnych, który nie jest skazany prawomocnym wyrokiem sądu przeciw wiarygodności dokumentów, a także obrotowi gospodarczemu. Istotnym warunkiem jest ukończenie szkolenia organizowanego przez akredytowaną jednostkę, potwierdzonego zaświadczeniem oraz zdanie egzaminu przed komisją UDT. Ponadto instalator powinien posiadać przynajmniej jeden z wymienionych poniżej dokumentów:
Certyfikat może być również wydany instalatorowi posiadającemu dyplom zawodowy, który potwierdza kwalifikacje w obszarze zawodu technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej lub dyplom ukończenia studiów wyższych (na kierunku lub specjalności związanej z instalacjami odnawialnych źródeł energii (OZE) albo w obszarze urządzeń lub instalacji sanitarnych, energetycznych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych, cieplnych, klimatyzacyjnych, elektrycznych wydany po 1 września 2005 r.) [9].
Szkolenie pozwala na zdobycie wiedzy teoretycznej ale także niezbędnych w tym przypadku umiejętności praktycznych. Kurs obejmuje wprowadzenie do unormowań prawnych, odnoszących się do stosowania i wykorzystania systemów fotowoltaicznych, w tym porusza kwestie praw i obowiązków certyfikowanego instalatora. W trakcie szkolenia omawiane są podstawy zasady działania systemów, wykorzystujących efekt fotoelektryczny, rodzaje stosowanych w nich komponentów. Uczestnicy mają możliwość poznania sposobu doboru systemów, ich instalacji i regulacji, a także modernizacji i utrzymania w należytym stanie technicznym.
Certyfikat OZE daje pewność, że osoba go posiadająca zna zasady działania i montażu urządzeń wchodzących w skład instalacji i poradzi sobie ze skomplikowanymi problemami doborowymi i montażowymi urządzeń. Warto wspomnieć, że posiadanie certyfikatu potwierdzającego kompetencje niejednokrotnie ułatwia zdobycie zaufania klienta czy pracodawcy i może być kartą przetargową przy wyborze wykonawcy instalacji w przypadku zamówień prywatnych, a także publicznych.
LITERATURA:
[1] Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. Załącznik do uchwały nr 22/2021 Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2021 r.
[2] Instytut Energetyki Odnawialnej. Rynek fotowoltaiki w Polsce. 2021.
[3] The International Renewable Energy Agency (IRENA) [online]. Dostępny w Internecie: https://www.irena.org/solar. [dostęp 26.07.2021r.].
[4] BŁOŃSKI R.: Hyundai opracował moduły przeznaczone do pracy na wodzie, w: gramwzielone.pl. Dostępny w Internecie: https://gramwzielone.pl/energia-sloneczna/105937/ hyundai-opracowal-moduly-przeznaczone-do-pracy-na-wodzie
[5] Fotowoltaiczne łuki, czyli nowa konstrukcja dla agrofotowoltaiki, w: gramwzielone.pl. Dostępny w Internecie: https://gramwzielone.pl/energia-sloneczna/105942/ fotowoltaiczne-luki-czyli-nowa-konstrukcja-dla-agrofotowoltaiki.
[6] ŻUCHOWSKI S.: Rozwój rynku pomp ciepła w Polsce, Polska Energetyka Słoneczna, Nr I-IV/2017
[7] Na podstawie: MIROWSKI T., SORNEK K.: Potencjał energetyki prosumenckiej w Polsce na przykładzie mikroinstalacji fotowoltaicznych w budownictwie indywidualnym. Polityka Energetyczna, 2015, 18. Dostępny w Internecie: http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-f48e6002-094e-48ef-89a8-dbbdf1d818a7.
[8] SZYMAŃSKI B.: Instalacje fotowoltaiczne. Edycja 2020.
[9] Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii. Dz. U. 2015 poz. 478.
Opracowanie na podstawie: t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 610, 1093.
AUTORZY: mgr inż. Anna RYBAK; Miłosz GRATKOWSKI
