Dyrektywa PED 2014/68/UE w sprawie urządzeń ciśnieniowych

Ściągnij pełen artykuł lub zobacz pełną treść niżej:

Dyrektywa PED (Pressure Equipment Directive) 2014/68/UE dotycząca udostępniania urządzeń ciśnieniowych naeuropejskim rynku to jeden z najważniejszych aktów prawnych dla producentów urządzeń chłodniczych i pomp ciepła. Pomimo upływu 10 lat od jego powstania wciąż pojawia się wiele wątpliwości związanych z prawidłową interpretacją dokumentu. W ostatnim czasie narosło wiele mitów oraz wprowadzających w błąd informacji, których powielanie może powodować ryzykoniewłaściwego wprowadzania wyrobów ciśnieniowych na polski lub europejski rynek. W artykule przedstawiono najważniejsze wymagania wynikające z dyrektywy PED, popełniane błędy,a także przykłady dotyczące właściwego określenia kategorii urządzeń lub zespołów ciśnieniowych.

WPROWADZANIE NOWYCH WYROBÓW NA RYNEK

Nie ulega wątpliwości, iż z formalnego punktu widzenia jednym z najważniejszych etapów podczas przygotowania do wprowadzenia nowego wyrobu na rynek jest sporządzenie dla niego deklaracji zgodności UE przez producenta lub upoważnionego przedstawiciela. Czynności tej towarzyszy skompletowanie pełnej dokumentacji technicznej, między innymi: etykiety, instrukcji użytkowania czy też informacji o przepisach, które dany wyrób spełnia.

Oznakowanie CE umieszczane na wyrobie wskazuje na zgodność produktu z wymaganiami dyrektyw nowego podejścia, a tym samym świadczy o wypełnieniu wymagań dotyczących bezpieczeństwa, zdrowia, a także ochrony środowiska.

Bardzo często producenci pytają, w jaki sposób potwierdzić spełnienie wymagań poszczególnych dyrektyw. W niektórych przypadkach przeprowadzenie oceny może zostać zrealizowane samodzielnie przez producenta. Należy jednak mieć na uwadze fakt, iż w stosownych przypadkach konieczne jest uczestnictwo w procesie oceny zgodności strony trzeciej – jednostki notyfikowanej, na przykład w fazie produkcji.

UDZIAŁ JEDNOSTKI NOTYFIKOWANEJ
W PROCESIE OCENY ZGODNOŚCI

W przypadku powołania się na dyrektywę 2014/68/UE (PED) w deklaracji zgodności UE, producent przejmuje na siebie odpowiedzialność za spełnienie wymagań dokumentu w odniesieniu do wprowadzanego na rynek urządzenia ciśnieniowego lub zespołu urządzeń ciśnieniowych. W tym miejscu zasadne staje się sformułowanie drugiego pytania: Czy w przypadku dyrektywy PED konieczny jest udział jednostki notyfikowanej?

Przede wszystkim uzależnione jest to od kategorii urządzenia lub zespołu, która określa stopień potencjalnego zagrożenia powodowanego przez dany wyrób. Jeśli urządzenie Jeśli urządzenie zostanie zakwalifikowane do kategorii nie wyższej niż I, wówczas producent nie ma obowiązku korzystania z oceny wykonywanej przez jednostkę notyfikowaną. Jeżeli natomiast wyrób został przyporządkowany do wyższej kategorii (np. II, III, IV), konieczne jest skorzystanie z usług podmiotu upoważnionego do realizacji oceny zgodności – jednostki notyfikowanej (tabela 1) [3].

Dyrektywa PED została wdrożona do polskiego prawa poprzez „rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych”. Dokument ten ma zastosowanie do urządzeń ciśnieniowych oraz zespołów, które osiągają najwyższe dopuszczalne ciśnienie (PS) przekraczające 0,5 bara, i odnosi się do czynności związanych z fazą projektowania, produkcji oraz przeprowadzania oceny zgodności [5].

WYBRANE ORGANIZACJE
ODPOWIEDZIALNE ZA OCENĘ ZGODNOŚCI
ORAZ NOTYFIKACJĘ

Jednostka notyfikowana (NB – notified body) to niezależna, bezstronna organizacja upoważniona do oceny zgodności (np. wyrobów zgłoszonych przez producenta) w zakresie spełniania wymagań określonych w poszczególnych dyrektywach Unii Europejskiej. Jednostka taka jest zatwierdzana przez organ notyfikujący, zgłaszana do Komisji Europejskiej oraz poszczególnych krajów członkowskich UE i publikowana w wykazie uprawnionych jednostek. Każda jednostka notyfikowana podlega nadzorowi krajowej jednostki akredytującej i posiada numer identyfikacyjny przydzielony przez Komisję Europejską, np. numer 1462 [1, 6].

Autoryzacja, czyli potwierdzenie spełnienia wymagań przez jednostkę oceniającą zgodność, jest niezbędna do notyfikowania jej Komisji Europejskiej i dokonywana przez właściwego ministra. Przykładowo, w Polsce za zakres dyrektywy PED odpowiada Ministerstwo Rozwoju i Technologii (minister właściwy) – organ notyfikujący [7].

Kategoria ciśnieniowa	Czy jest wymagany udział jednostki notyfikowanej w procesie oceny zgodności?	Czy jest wymagane przygotowanie deklaracji zgodności dla wyrobu?
< I	nie	nie
I	nie	tak
II, III, IV	tak	tak

Tabela 1. Podstawowe wymagania dotyczące oceny zgodności oraz sporządzania deklaracji zgodności zgodnie z założeniami dyrektywy 2014/68/Ue (źródło: [4])

Krajowa jednostka akredytująca w każdym kraju członkowskim UE jest organizacją upoważnioną przez państwo do udzielania akredytacji jednostkom przeprowadzającym ocenę zgodności. W Polsce rolę tę pełni Polskie Centrum Akredytacji (PCA), które jako państwowa osoba prawna potwierdza kompetencje i bezstronność oraz spełnienie wymagań norm zharmonizowanych przez jednostkę oceniającą zgodność [8].

JAK ROZPOZNAĆ JEDNOSTKĘ AKREDYTOWANĄ PRZEZ POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI?

Symbole akredytacji, nadawane przez PCA, umożliwiają identyfikację akredytowanych jednostek oceniających zgodność, takich jak laboratoria czy jednostki certyfikujące. Symbol PCA świadczy o potwierdzeniu kompetencji organizacji i można go znaleźć m.in. w raportach badań oraz certyfikatach zgodności wystawianych przez jednostki posiadające aktualną akredytację [8].

W związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej, od 1 stycznia 2021 roku unijne przepisy nie obowiązują już w Wielkiej Brytanii. Dlatego też jednostki notyfikowane z Wielkiej Brytanii utraciły status jednostek notyfikowanych zgodnie z prawodawstwem UE [6]. W Wielkiej Brytanii wprowadzono oznakowanie UKCA (ang. UK Conformity Assessed) dla wybranych wyrobów wprowadzanych na tamtejszy rynek.

Zgodnie z dyrektywą PED, jako płyny należy rozumieć „gazy, ciecze oraz pary w stanie czystym, jak również ich mieszaniny; płyny mogą zawierać zawiesinę ciał stałych”.

W związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej, od 1 stycznia 2021 roku wymagania unijnego prawodawstwa nie mają odniesienia do Wielkiej Brytanii. Dlatego też jednostki notyfikowane z Wielkiej Brytanii nie posiadają już miana jednostek notyfikowanych zgodnie z wymaganiami prawnymi UE.

Oznakowanie UKCA (ang. UK Conformity Assessed) dotyczy wybranych wyrobów wprowadzanych do obrotu w Wielkiej Brytanii.

Dyrektywa PED obejmuje różne wyroby ciśnieniowe, w tym:

1. Zbiorniki ciśnieniowe – urządzenia służące do przechowywania płynów pod ciśnieniem.
2. Rurociągi – systemy rur do transportu płynów pod ciśnieniem.
3. Urządzenia ciśnieniowe – sprzęt, który wykorzystuje ciśnienie do działania, takie jak kompresory czy kotły.
4. Elementy ciśnieniowe – części składowe, które są przeznaczone do pracy w warunkach ciśnienia.

Wyroby te muszą spełniać określone wymagania bezpieczeństwa i jakości, aby mogły być wprowadzone do obrotu.

JAKIE WYROBY CIŚNIENIOWE OBEJMUJE DYREKTYWA PED?

Pojęcie urządzeń ciśnieniowych w myśl rozumienia dyrektywy PED odnosi się do zbiorników, rurociągów, osprzętu zabezpieczającego oraz osprzętu ciśnieniowego. Zespoły urządzeń ciśnieniowych definiują kilka połączonych ze sobą urządzeń, których zadaniem jest stworzenie zintegrowanej i funkcjonalnej całości. Przykładami takich zespołów urządzeń ciśnieniowych mogą być:

1. Pompa ciepła – urządzenie, które transferuje ciepło z jednego miejsca do innego, często wykorzystywane w systemach ogrzewania i chłodzenia.
2. Agregat skraplający – urządzenie, które przekształca parę w ciecz poprzez chłodzenie.
3. Agregat wody lodowej – urządzenie, które produkuje wodę lodową do systemów chłodzenia.
4. Mebel chłodniczy – jednostka używana do przechowywania i chłodzenia produktów w handlu detalicznym.
5. Klimatyzator – urządzenie do regulacji temperatury i wilgotności powietrza.

Osprzęt zabezpieczający to urządzenia przeznaczone do ochrony urządzeń ciśnieniowych przed przekroczeniem dopuszczalnych wartości, na przykład zawory bezpieczeństwa oraz wyłączniki ciśnieniowe.

Osprzęt ciśnieniowy to natomiast urządzenia, które pełnią funkcje eksploatacyjne i posiadają powłoki ciśnieniowe, przykładowo wzierniki, które umożliwiają wizualne monitorowanie stanu cieczy lub gazu w urządzeniach ciśnieniowych.

Tabela 2. Parametry dla zbiorników i rurociągów świadczące o konieczności spełnienia wymagań zawartych w załączniku I dyrektywy 2014/68/UE (źródło: Opracowano na podstawie [3])

Urządzenie ciśnieniowe	Grupa płynów	Gazy1	Ciecze2
Zbiorniki	Płyny grupy 1	V > 1 (L) oraz PS x V > 25 (bar x L) lub PS > 200 (bar)	V > 1 (L) oraz PS x V > 200 (bar x L) lub PS > 500 (bar)
	Płyny grupy 2	V > 1 (L) oraz PS x V > 50 (bar x L) lub PS > 1 000 (bar)	PS > 10 (bar) oraz PS x V > 10 000 (bar x L) lub PS > 1 000 (bar)
Rurociągi	Płyny grupy 1	DN > 25	DN > 25 oraz PS x DN > 2 000 (bar)
	Płyny grupy 2	DN > 32 oraz PS x DN > 1 000 (bar)	PS > 10 (bar), DN > 200 oraz PS x DN > 5 000 (bar)

JAK WYZNACZYĆ KATEGORIĘ URZĄDZENIA CIŚNIENIOWEGO W PRZYPADKU URZĄDZEŃ CHŁODNICZYCH I POMP CIEPŁA?

1. Określenie grupy płynu (czynnika chłodniczego)
   Proces wyznaczania kategorii urządzenia ciśnieniowego należy rozpocząć od określenia grupy płynu przeznaczonego do stosowania w danym wyrobie. Przypisanie niewłaściwej grupy płynu na tym etapie będzie skutkowało błędnym określeniem kategorii całego urządzenia lub zespołu. Zgodnie z dyrektywą PED, jako płyny należy rozumieć „gazy, ciecze oraz pary w stanie czystym, jak również ich mieszaniny; płyny mogą zawierać zawiesinę ciał stałych”. Dyrektywa przewiduje podział płynów na dwie grupy: 1 i 2. Do grupy 1 zaliczane są substancje niebezpieczne (m.in. łatwopalne, wybuchowe, utleniające, toksyczne itp.), a także płyny o najwyższej dopuszczalnej temperaturze (tS) przekraczającej temperaturę samozapłonu danej substancji. Szczegółowa klasyfikacja wymagań dla wymienionych substancji została określona w rozporządzeniu (WE) nr 1272/2008. Pozostałe płyny zaliczane są do grupy 2. Wykaz płynów do urządzeń chłodniczych i pomp ciepła (w tym przypadku czynników chłodniczych) wraz z określoną grupą (ang. PED fluid group) można znaleźć wprost w załączniku E do normy PN-EN 378-1 (PN-EN 378-1+A1:2021-03).

Tabela 3. Przykłady czynników chłodniczych należących do grupy 1 i 2 płynów (wg klasyfikacji zawartej w dyrektywie) (źródło: opracowano na podstawie [11])

Grupa 1	Grupa 2
R290 (propan)	R134a
R32	R1234ze
R600 (butan)	R404A
R600a (izobutan)	R407C
R452B	R407F
R454B	R410A
R454C	R449A
R717 (amoniak)	R452A
R1234yf	R507A
R1270 (propylen)	R513A
	R744 (dwutlenek węgla)

1. Wyznaczenie fazy czynnika chłodniczego (ciecz lub gaz)
   Według zapisów normy zharmonizowanej PN-EN 378-2 (PN-EN 378-2:2017-03), jeżeli ciśnienie pary danego czynnika chłodniczego w najwyższej dopuszczalnej temperaturze (w punkcie pęcherzyków) przekracza wartość 0,5 bara względem normalnego ciśnienia atmosferycznego, wówczas płyn jest klasyfikowany jako gaz; w przeciwnym przypadku płyn ten jest traktowany jako ciecz.
2. Wyznaczenie najwyższego dopuszczalnego ciśnienia PS
   Jako ciśnienie PS (ang. maximum allowable pressure) oznacza się „najwyższe ciśnienie, dla którego zaprojektowane jest urządzenie, określone przez producenta i zdefiniowane w miejscu przez niego określonym, którym jest miejsce przyłączenia urządzeń zabezpieczających lub ograniczających albo górna część urządzenia lub, jeśli nie jest to właściwe, dowolny określony punkt”. Szczegółowe informacje oraz wymagania dotyczące określania najwyższego dopuszczalnego ciśnienia znajdują się w normie PN-EN 378-2.
3. Ustalenie pojemności (w przypadku zbiorników) lub średnic (w przypadku rurociągów)
   Poprzez pojemność (V) dyrektywa PED określa „wewnętrzną pojemność przestrzeni ciśnieniowej, w tym pojemność króćców do pierwszego podłączenia lub złącza spawanego, z wyłączeniem objętości stałych części wewnętrznych”. W przypadku określania kategorii rurociągów należy ustalić wymiar nominalny (dN).
4. Wykonanie obliczeń i skorzystanie z tablic oceny zgodności
   Niezbędne obliczenia ograniczają się zwykle do wyznaczenia zależności PS x V dla urządzeń ciśnieniowych, traktowanych jako zbiorniki, lub PS x dN w przypadku rurociągów. Następnie należy skorzystać z tablic oceny zgodności umieszczonych w załączniku II dyrektywy 2014/68/UE, na podstawie których możliwe jest wyznaczenie kategorii. Alternatywnie klasyfikacja kategorii może zostać dokonana poprzez tablice B.1 i B.2 umieszczone w formie tabeli w normie PN-EN 378-2 (która jest dokumentem zharmonizowanym z dyrektywą 2014/68/UE – fragment przedstawiono w tabeli 4) lub poprzez skorzystanie z tablic zawartych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych. Zgodnie z art. 2 i 4 dyrektywy 2014/68/UE, osprzęt zabezpieczający przypisywany jest do IV kategorii. Na zasadzie wyjątku może być on przypisany do kategorii urządzenia, które jest przez niego chronione. Z kolei osprzęt ciśnieniowy klasyfikowany jest na podstawie ciśnienia PS, pojemności lub wymiaru nominalnego, a także grupy płynów.

Wymienniki ciepła mogą być traktowane jako rurociągi albo zbiorniki (uzależnione jest to od budowy i konstrukcji danego urządzenia). Wiele sprężarek stosowanych w chłodnictwie również musi spełniać wymagania dyrektywy PED.

Możliwa jest sytuacja, w której maksymalne dopuszczalne ciśnienie danego urządzenia (tworzącego zespół) jest wyższe niż ciśnienie PS całego zespołu ciśnieniowego.

KATEGORIA ZESPOŁU URZĄDZEŃ

Fragment tabeli oceny zgodności dla zbiorników zawierających płyn z grupy 1 w fazie gazowej

Źródło: [4]

Płyn (grupa płynu) (1)	Rodzaj (faza czynnika) (2)	Ciśnienie PS (bar) (3)	Pojemność V (l) (4)	PS x V (bar x l) (5)	Kategoria (lub artykuł)
GRUPA 1	GAZ	≤ 0,5	—	—	Nie podlega PED1
		> 0,5 i ≤ 200	≤ 1	≤ 25	Art. 4.3 dyrektywy PED2
		> 0,5 i ≤ 200	> 1	≤ 25	Art. 4.3 dyrektywy PED2
		> 0,5 i ≤ 200	> 1	> 25 i ≤ 50	I
		> 0,5 i ≤ 200	> 1	> 50 i ≤ 200	II
		> 200 i ≤ 1 000	≤ 1	—	III
		> 200 i ≤ 1 000	> 1	≤ 1 000	III
		> 1 000	—	—	IV
		≤ 0,5	—	—	Nie podlega PED1

¹ kategoria niższa niż I

² obowiązują zasady uznanej praktyki inżynierskiej (ang. SEP – Sound Engineering Practice)

Wyznaczając kategorię całego zespołu (np. pompy ciepła), należy w pierwszej kolejności ustalić kategorie poszczególnych urządzeń ciśnieniowych, które tworzą dany zespół. Wówczas kategoria zespołu jest określona na podstawie najwyższej kategorii urządzeń ciśnieniowych wchodzących w skład zespołu.

Tabela 5. Zestawienie kategorii urządzeń i zespołów ciśnieniowych wraz z dostępnymi procedurami oceny zgodności (źródło: opracowano na podstawie [3])

Możliwa jest sytuacja, w której maksymalne dopuszczalne ciśnienie danego urządzenia (tworzącego zespół) jest wyższe niż ciśnienie PS całego zespołu ciśnieniowego. Najczęściej do wyznaczenia kategorii przyjmuje się wartość ciśnienia PS danego zespołu urządzeń (wówczas osprzęt zabezpieczający stosowany do ochrony danego urządzenia ciśnieniowego powinien posiadać ustawioną wartość PS zespołu). Z kolei, gdy osprzęt zabezpieczający posiada ustawioną wartość PS danego urządzenia, to ochraniane urządzenie ciśnieniowe powinno mieć określoną kategorię na podstawie ciśnienia PS przypisanego do tego urządzenia.

Po określeniu kategorii urządzenia ciśnieniowego (lub zespołu) w następnej kolejności należy ustalić procedurę oceny zgodności – tak zwaną moduł. W tym celu producent dokonuje wyboru procedury, która będzie zastosowana do procesu oceny zgodności i w stosownych przypadkach składa wniosek do jednostki notyfikowanej. Producent ma prawo wskazać wybraną przez siebie procedurę oceny zgodności (moduł), która odnosi się do kategorii wyższej niż wymagana (jeśli jest ona dostępna).

KONTROLA KOŃCOWA

W celu weryfikacji bezpieczeństwa i zgodności urządzeń ciśnieniowych konieczna jest realizacja oceny końcowej przez producenta, w skład której wchodzi:

• Kontrola końcowa (obejmująca: ocenę wizualną, weryfikację dokumentów w celu potwierdzenia zgodności z dyrektywą oraz, w stosowanych przypadkach, badania);
• Przeprowadzenie próby wytrzymałościowej;
• Kontrola urządzeń zabezpieczających.

W przypadku niektórych procedur oceny zgodności (gdzie wymagana jest interwencja strony trzeciej), wskazana przez producenta jednostka notyfikowana podczas wizyt u wytwórcy weryfikuje realizowaną ocenę końcową. W szczególności jednostka ustala, czy producent faktycznie przeprowadza ocenę końcową, a następnie przeprowadza weryfikację poziomu jej jakości. W tym celu pobierane są próbki urządzeń ciśnieniowych (liczba urządzeń wchodzących w skład próbki, a także zakres weryfikacji oceny końcowej jest ustalany przez jednostkę notyfikowaną). W przypadku wykrycia niezgodności konieczne jest podjęcie odpowiednich środków.

Próba wytrzymałościowa obejmuje zwykle wykonanie hydraulicznej próby ciśnieniowej. Dyrektywa 2014/68/Ue określa ciśnienia próby hydraulicznej. Zgodnie z dokumentem, dla zbiorników ciśnienie próby hydraulicznej nie może być niższe niż:

• „Ciśnienie odpowiadające najwyższemu obciążeniu, któremu poddane może być urządzenie ciśnieniowe podczas eksploatacji, z uwzględnieniem najwyższego dopuszczalnego ciśnienia i najwyższej dopuszczalnej temperatury, pomnożone przez współczynnik 1,25”;
• „Najwyższe dopuszczalne ciśnienie pomnożone przez współczynnik 1,43, w zależności od tego, która wartość będzie większa” (PS x 1,43).

W szczególnych przypadkach jest możliwe przeprowadzenie innych badań, posiadających uznaną wartość. Jeśli urządzenia należą do kategorii I i są wytwarzane w sposób seryjny, wówczas próba wytrzymałościowa może zostać realizowana na podstawie statystycznej.

PRODUCENT A DYSTRYBUTOR I IMPORTER

Każdy podmiot gospodarczy (w tym importer lub dystrybutor), który dokonuje wprowadzenia urządzenia albo zespołu ciśnieniowego do obrotu:

• Pod własną nazwą;
• Pod własnym znakiem towarowym;
• Przeprowadzający modyfikacje urządzeń lub zespołów ciśnieniowych w sposób mogący wpłynąć na zgodność wyrobów z wymaganiami dyrektywy 2014/68/Ue,

powinien być uznany za producenta i przejąć jego obowiązki.

Obowiązki podmiotów gospodarczych zawarto w rozdziale 2 dyrektywy PED. Wśród obowiązków dystrybutora można wskazać między innymi sprawdzenie, czy wyroby posiadają oznakowanie CE, wymagane dokumenty, instrukcję obsługi oraz informacje dotyczące bezpieczeństwa. Importerzy powinni uwzględnić swoje dane na opakowaniu lub dokumencie dołączanym do urządzeń i zespołów wprowadzanych do obrotu.

Deklaracja zgodności UE oraz dokumentacja techniczna powinna być przechowywana przez 10 lat od wprowadzenia zespołów lub urządzeń ciśnieniowych do obrotu.

NUMER IDENTYFIKACYJNY JEDNOSTKI
NOTYFIKOWANEJ

Jeśli zgodnie z wymaganiami unijnego prawodawstwa w kontroli produkcji bierze udział jednostka notyfikowana, wówczas za oznakowaniem CE konieczne jest umieszczenie jej numeru identyfikacyjnego. Numery identyfikacyjne i wykaz uprawnionych jednostek notyfikowanych zatwierdzonych przez Komisję Europejską można sprawdzić w bazie danych NANDO.

Numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej należy umieścić tylko wtedy, gdy jest ona zaangażowana w fazie produkcji. Numeru jednostki nie umieszcza się w przypadku, gdy jednostka notyfikowana bierze udział w fazie projektu (np. zgodnie z modułem B). Szczegóły zostały zawarte w tabeli 6.

Tabela 6. Stosowanie numeru identyfikacyjnego jednostki notyfikowanej za oznakowaniem CE. (źródło: opracowano na podstawie [6])

Oznakowanie CE zawiera numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej		Oznakowanie CE nie zawiera numeru identyfikacyjnego jednostki notyfikowanej
1462	w fazie produkcji zaangażowana jest jednostka notyfikowana, która przeprowadza ocenę zgodności (np. moduł A2 – kategoria II)		w fazie produkcji albo projektu nie jest zaangażowana jednostka notyfikowana (np. moduł A – kategoria I)
	w fazie oceny projektu (np. moduł B), a na wniosek producenta również w fazie produkcji zaangażowana jest jednostka notyfikowana. Przykładem może być inny moduł następujący po module B. UWAGA: moduł następujący po module B nie musi być oceniany przez tę samą jednostkę, która wykonywała ocenę zgodności w obszarze modułu B.		z wyboru dokonanego przez producenta w fazie produkcji zaangażowana jest akredytowana jednostka własna* * Jednostka własna stanowi część organizacji producenta (taka sytuacja ma miejsce zwykle w specyficznych okolicznościach np. w przypadku skomplikowanych, zaawansowanych wyrobów). Ww. jednostka nie może posiadać innych zadań niż ocena zgodności. W związku z powyższym jednostka własna zobowiązana jest zachować pełną niezależność od jednostek zajmujących się projektowaniem, produkcją i handlem.
	w fazie oceny projektu (np. moduł B) i w fazie produkcji zaangażowana jest jednostka notyfikowana. Przykładem może być inny moduł następujący po module B. UWAGA: moduł następujący po module B nie musi być oceniany przez tę samą jednostkę, która wykonywała ocenę zgodności w obszarze modułu B.		w fazie oceny projektu (np. moduł B), zaangażowana jest jednostka notyfikowana, natomiast żadna jednostka notyfikowana nie bierze udziału w fazie produkcji
	w fazie oceny projektu oraz w fazie produkcji zaangażowana jest jednostka notyfikowana (np. moduły D1, E1, F1, H, H1).		w fazie oceny projektu (moduł B) zaangażowana jest jednostka notyfikowana, natomiast w fazie produkcji z wyboru dokonanego przez producenta uczestniczy akredytowana jednostka własna.

BŁĘDY ORAZ NIEZGODNOŚCI

Przykładowe niezgodności oraz błędy występujące podczas stosowania dyrektywy 2014/68/UE to:

1. Umieszczenie oznakowania CE z naruszeniem wymagań przepisów, w tym brak zaangażowania jednostki notyfikowanej do oceny zgodności, gdy urządzenie lub zespół ciśnieniowy jest klasyfikowany do kategorii II, III lub IV.
2. Brak numeru identyfikacyjnego jednostki notyfikowanej, jeśli jest ona zaangażowana na etapie kontroli produkcji.
3. Przyjmowanie napełnienia (wyrażonego w kg), zamiast pojemności (wyrażonej w litrach) do określenia kategorii. Konieczna jest znajomość pojemności zbiorników oraz średnic rurociągów, co wymaga znajomości specyfikacji technicznej wyrobów.
4. Nieprawidłowe wyznaczenie grupy płynu (czynnika chłodniczego), spowodowane sugerowaniem się innymi systemami klasyfikacji czynników stosowanych w chłodnictwie (np. czynnik R32 klasyfikowany jako A2L według ASHRAE Standard 34, podczas gdy według wytycznych PED zaliczany jest do grupy 1).
5. Sporządzenie deklaracji zgodności UE w nieprawidłowy sposób.
6. Brak kompletnej dokumentacji technicznej.
7. Błędna interpretacja dyrektywy wynikająca z braku odniesienia do norm zharmonizowanych dotyczących rozpatrywanego urządzenia i zakresu.
8. Nieprawidłowy sposób wykonywania oceny końcowej przez producentów (np. błędne ciśnienia próby wytrzymałości ciśnieniowej).
9. Brak potwierdzenia spójności pomiarowej przyrządów pomiarowych wykorzystywanych do oceny końcowej przez producentów.
10. Nadużywanie przez wytwórców zapisów dyrektywy (np. art. 1) w celu wyłączenia stosowania dokumentu do niektórych urządzeń lub zespołów ciśnieniowych, np. błędne powoływanie się na dyrektywę maszynową lub nieuzasadnione traktowanie zespołów jako maszyn nieukończonych.

PODSUMOWANIE

W dobie powszechnego stosowania palnych czynników chłodniczych w urządzeniach chłodniczych i pompach ciepła, szczególna uwaga przy analizie dyrektywy PED (2014/68/UE) na etapie przygotowania do wprowadzenia wyrobów na rynek jest niezbędna. Kluczowe aspekty to:

1. Obowiązki podmiotów gospodarczych: Producenci, importerzy i dystrybutorzy muszą być świadomi swoich obowiązków wynikających z dyrektywy, w tym wymogów dotyczących dokumentacji oraz zgodności z regulacjami.
2. Deklaracja zgodności UE: W dokumentacji muszą być zawarte wszystkie elementy wymagane w załączniku IV dyrektywy, co obejmuje m.in. dane techniczne, opis procedury oceny zgodności i informacje dotyczące bezpieczeństwa.
3. Personel wykonujący połączenia nierozłączne: W przypadku urządzeń klasyfikowanych do kategorii II, III i IV, personel odpowiedzialny za połączenia (np. lutowane lub spawane) musi być zatwierdzony przez stronę trzecią, taką jak jednostka notyfikowana. To dotyczy również wymagań związanych z zatwierdzaniem procedur operacyjnych dla tych połączeń oraz uznawania technologii lutowania i spawania.

Dbanie o te elementy jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa i zgodności wyrobów, szczególnie w kontekście użycia palnych czynników chłodniczych

---

Literatura:

1. Oznakowanie CE. (źródło: europa.eu).
2. NaNdo (New Approach Notified and Designated Organisations) Information System; Single Market Compliance Space, European Commission (źródło: webgate.ec.europa.eu).
3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/68/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku urządzeń ciśnieniowych.
4. PN-EN 378-2:2017-03 „Instalacje chłodnicze i pompy ciepła – wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska – Część 2: Projektowanie, konstrukcja, badanie, znakowanie i dokumentowanie”.
5. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych; Dz. U. poz. 1036 z późniejszymi zmianami.
6. Niebieski przewodnik – Wdrażanie unijnych przepisów dotyczących produktów 2022. (2022/C 247/01).
7. Bezpieczeństwo produktów i usług. Ministerstwo Rozwoju i Technologii. (źródło: www.gov.pl).
8. Informacje o PCA. Polskie Centrum Akredytacji (źródło: pca.gov.pl).
9. Guidance. Using the UKCA marking (źródło: www.gov.uk).
10. Materiały Centralnego Ośrodka Chłodnictwa „CoCH” w Krakowie.
11. PN-EN 378-1+A1:2021-03 „Instalacje chłodnicze i pompy ciepła – wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska – Część 1: Wymagania podstawowe, definicje, klasyfikacja i kryteria wyboru”.
12. Materiały firmy HKS Lazar Sp. z o.o. (opublikowano za zgodą firmy).
13. Normy zharmonizowane. Polski Komitet Normalizacyjny (źródło: www.pkn.pl).

Autor: mgr inż. Miłosz GRATKOWSKI –– Centralny ośrodek Chłodnictwa „COCH” w Krakowie Jednostka Notyfikowana nr 1462